Herhaling
Nadenkgesprekken zijn geen psychotherapie of andere vorm van therapie en De Stadsfilosoof is geen therapeut. Vermoeden van depressie? Raadpleeg een online test en/of je huisarts.
Tot nu toe ging het over
- Inhoud en methode,
- Spreken aan de hand van vragen,
- Dichtbij eigen inbreng en denken blijven.
- Gemeenschappelijk maken door uit te spreken.
- Onderzoeken van je eigen mening.
- Wij zijn er als betekenissysteem in een betekenisveld.
- Waarom aandachtig luisteren belangrijk is om er te kunnen zijn zoals je er bent.
In dit artikel gaat het over
- Betekenis-ontvreemding.
- Gemeenschappelijkheid van persoonlijke betekenis.
- Onze betekenissen raken ondergesneeuwd.
- Hoe we woorden van anderen worden.
- Therapie bij psychische nood en nadenkgesprekken …?
Je eigen woorden op de inbreng van anderen toepassen, is ontvreemding
Om even terug te keren naar het voorbeeld van Albert en Evy: Albert gebruikte woorden die bij hem opkwamen vanuit zijn eigen leven met daarin de werkzame invloeden waarover het hier gaat. Door daar met een ander woord op te reageren, haal je eigenlijk zijn eigen inbreng van Albert weg en maak je er je eigen gespreksonderwerp van. Wat gezegd werd, wordt dan vaak niet meer waar het over ging, het is onteigend en vervreemd van de oorspronkelijke spreker. Met andere woorden, je haalt een betekenis uit een systeem en brengt het onder in een systeem waarin het niet langer zichzelf is. Het is immers weggehaald uit de omgeving waarin het betekende wat het betekende.
Gemeenschappelijkheid van persoonlijke betekenis
Wanneer iemand iets zegt, proberen we er in een nadenkgesprek ook de omgeving bij af te beelden en te betrekken waarin het een plaats heeft. Vanuit de innerlijke omgeving van de spreker krijgen diens woorden immers de betekenis die ze hebben. We zetten wat er gezegd wordt als het ware in het midden van de gesprekskring om er dan gezamenlijk naar te kunnen kijken zoals het er staat en niet anders dan op die manier. Vragend, tastend, zoekend, schrijvend, formulerend en herformulerend proberen we gezamenlijk iemands betekenis te schetsen door het woordelijk zichtbaar te maken. We doen dat zelfs letterlijk door uitspraken woord voor woord op te schrijven zoals ze worden uitgesproken.
De betekenissen die echt van ons zelf zijn, raken ondergesneeuwd
Een nadenkgesprek of socratisch gesprek is in aanleg nooit afgerond. Doordat het leven voortsnelt, is ons bewustzijn hele dagen bezig met vormgeven oftewel met meningen produceren. Hoe heftiger of sterker de invloeden vanuit het veld, hoe minder we in staat zijn contact te maken, ons te verbinden, voeling te ervaren met het-betekenissysteem-dat-we-zelf-zijn. We bevinden ons vaak in een continue inwerking van wat we al scrollende op ons schermpje zien: filmpjes, influencers, meningen op socials. Of we zijn getuige van debatten waarin het niet om betekenis maar om winnen gaat en van dagelijkse talkshows waarin gasten met grote stelligheid beweren wat spontaan in ze opkomt. Loop maar eens ’s avonds door een straat zonder rolluiken voor de ramen: elke huiskamer is een bioscoop.
We zijn op den duur de woorden van anderen
Waar is er ruimte voor stilte, voor ‘wacht-even-met-je-geroep, ik-moet-het-even-laten-bezinken’? Hoe langer dit aanhoudt, hoe meer we de vormgeving van de invloed (onze oordelen / opvattingen / meningen) gaan identificeren met het-betekenissysteem-dat-we-zelf-zijn. We gaan niet alleen praten in de woorden van anderen, onze betekenissen worden er langzaamaan in verpakt. De sneeuw valt simpelweg te dik om het landschap eronder nog te kunnen ontwaren. Dat is jammer, want het veegt ieder van ons zoals-we-er-zijn uit en maakt ons tot pixels in een totaalplaatje.
Bij psychische nood past therapie; nadenkgesprekken passen wellicht ergens anders bij
Maar goed, als er in ons niets begint te wringen, hoeft het niet problematisch te zijn voor hoe het dagelijks leven door jou persoonlijk ervaren wordt. Het wordt problematisch in al die gevallen waar het ongelijk opgaan van het-betekenissysteem-dat-we-zelf-zijn en het betekenisveld-dat-onze-leefwereld-is zich kenbaar maakt. Dit kenbaar maken kan (ook weer) allerlei vormen aannemen. Een van de mogelijke vormen is psychische nood. In dat geval zou therapie een weg naar oplossen van de nood kunnen zijn. Een andere mogelijke vorm is er een die ik regelmatig terug hoor in boektitels: onbehagen.
Hierop kom ik terug in het vierde artikel in deze serie.
(De afbeelding bij deze serie is een foto die ik heb gemaakt van het prachtige kunstwerk van Lia Reijnders dat bij mij thuis aan de muur hangt. De titel is Aandacht)
